Wat is het?
De ziekte van Cushing, ook wel hyperadrenocorticisme genoemd, is een aandoening waarbij er te veel bijnierschors hormoon (cortisol) wordt gemaakt in het lichaam. Dit wordt meestal veroorzaakt door een goedaardige tumor in de hypofyse, een klein onderdeel van de hersenen, wat de bijnieren aanstuurt. In ongeveer 15% van de gevallen wordt het veroorzaakt door een kwaadaardige tumor in de bijnier zelf.
De ziekte van Cushing komt voornamelijk voor bij honden, maar ook bij paarden en mensen is de ziekte beschreven. Met name middelbare en oude honden zijn aangetast en alhoewel het bij alle rassen kan voorkomen, zien we het vaker bij teckels en kleinere hondenrassen.
Wat zijn de klachten?
Een overmaat aan cortisol in het lichaam heeft op heel veel orgaanfuncties effect.
Veel drinken en plassen is de meest voorkomende klacht. Daarnaast is de eetlust vaak sterk toegenomen (vraatzucht) en kan de vacht dunner worden, met name op de flanken. Soms verandert ook de huid zelf en komen er pigmentvlekken bij of kalkophopingen in de huid.
Honden met de ziekte van Cushing zijn vaak futlozer en hijgen meer, in veel gevallen gecombineerd met spierzwakte.
Sommige dieren ontwikkelen als gevolg van de overmaat aan cortisol zelfs suikerziekte en zullen hierdoor nog meer willen drinken en plassen. Bij teefjes kan de loopsheid uitblijven door de overmaat aan bijnierschors hormoon.
Hoe stellen we de diagnose?
Naast een lichamelijk onderzoek is er altijd aanvullend onderzoek nodig om de diagnose te stellen. Omdat de klachten die een dier krijgt bij de ziekte van Cushing ook kunnen passen bij andere aandoeningen, zoals diabetes mellitus (suikerziekte) of hypothyreoidie (te laag schildklier hormoon), is een bloedonderzoek vaak nodig om een beter beeld te krijgen van de oorzaak en eventueel andere aandoeningen te kunnen uitsluiten.
De meest betrouwbare manier om de ziekte van Cushing definitief vast te stellen is met een speciale drie-daagse urine test. Hierbij wordt thuis door een eigenaar op 3 opeenvolgende dagen de ochtendplas opgevangen. Daarnaast wordt op dag 2, na het opvangen van de ochtendplas, drie keer dexamethason tabletten gegeven.
Als de drie urinemonsters verzameld zijn worden deze door ons naar het laboratorium in Utrecht gestuurd. Daar wordt de hoeveelheid bijnierschors hormoon (cortisol) in de urine gemeten, waarmee we kunnen vaststellen of er sprake is van de ziekte van Cushing en of deze veroorzaakt wordt door een goedaardige tumor bij de hypofyse of mogelijk toch een tumor bij de bijnier zelf.
In sommige gevallen kan aanvullend een echo van de buik geadviseerd worden.
Hoe kunnen we het behandelen?
Er zijn verschillende behandelopties, maar in de meeste gevallen wordt gekozen voor het medicijn trilostane. Dit remt de productie van cortisol waardoor de hoeveelheid in het bloed weer normaliseert en de symptomen van de ziekte van Cushing verdwijnen.
Omdat een overdosis van trilostane levensgevaarlijke complicaties kan geven, wordt met een lage dosis aan medicatie gestart die langzaam wordt opgebouwd. Met behulp van bloedonderzoek en de ACTH stimulatietest kan bepaald worden of de dosering correct is en kunnen complicaties voorkomen worden.
Indien een goedaardige hypofyse tumor de oorzaak is, kan ook overwogen worden om deze chirurgisch te verwijderen. Met behulp van een CT-scan van de hersenen kan de tumor in beeld gebracht worden en gecontroleerd worden of deze operabel is. Het chirurgisch verwijderen van de hypofyse is niet zonder risico’s en wordt daarom enkel uitgevoerd door specialisten.
Zoals hierboven al vermeld, wordt in ongeveer 15% van de gevallen de ziekte van Cushing veroorzaakt door een kwaadaardige bijniertumor. In deze gevallen wordt als eerste gekeken of de tumor chirurgisch te verwijderen is. Indien dit niet mogelijk is, of als er al uitzaaiingen zijn, dan kan gekozen worden voor het medicijn mitotane. Dit maakt de cellen van de bijnierschors kapot, waardoor er geen hormonen meer aangemaakt kunnen worden daar. Dit betekent wel dat deze hormonen met medicijnen levenslang aangevuld moeten worden zodat er ook geen tekorten ontstaan.
Afhankelijk van de toegepaste behandeling kunnen de meeste dieren met de ziekte van Cushing nog jarenlang met plezier leven.